رفتار ماگمایی و گرمابی عناصر کمیاب در توده سینیتی رزگاه (سراب، آذربایجان خاوری): کاربردی برای ارزیابی توان کانه‌زایی اورانیم توده

Authors

  • بهنام شفیعی بافتی استادیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران
  • جعفر عمرانی دکترا، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
  • فرانک حیدریان کارشناس ارشد، واحد اکتشافات، سازمان انرژی اتمی ایران، تهران، ایران
  • میثم رسولی بیرامی کارشناسی‌ارشد، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران
Abstract:

رخداد مقادیر بی‌هنجار از اورانیم با مناطق واجد کانی‌سازی ثانویه مس (مالاکیت) در برخی بخش‌های توده متاآلومینوس- پرآلکالین رزگاه در شمال باختر شهرستان سراب سبب شد تا این توده از دید احتمال رخداد کانی‌زایی اورانیم مورد توجه سازمان انرژی اتمی باشد. برای همین پژوهش حاضر با استفاده از مطالعات کانی‌شناسی، سنگ‌شناسی و زمین‌شیمیایی توان کانه‌زایی اورانیم را در این توده مورد ارزیابی قرار داده است. سنگ‌های توده روند تبلور تفریقی را به نمایش گذاشته و دارای تنوع سنگ‌شناسی از مونزودیوریت دارای نفلین تا نفلین‌مونزوسینیت، پسودولوسیت مونزوسینیت و نفلین‌سینیت هستند. ارزیابی ویژگی‌های زمین‌شیمیایی سنگ‌های نادگرسان استوک و دایک‌های رزگاه با تأکید بر رفتار اورانیم و عناصر کمیاب خاکی در طی تفریق ماگمایی نشان داد که آپاتیت تأثیر زیادی بر تنظیم غلظت عناصر کمیاب خاکی، U و Th داشته است و زیرکن تا حد کمتر در سنگ‌های تفریق یافته‌تر عناصر کمیاب خاکی سنگین، U، Th و عناصر HFS  (Zr، Hf، Nb، Ta، Ti) را درخود جای داده است. سنگ‌های نفلین‌سینیتی با ترکیب پرآلکالین به عنوان تفریق‌یافته‌ترین واحدهای سنگی استوک نسبت به میانگین نفلین‌سینیت‌های جهان از مقادیر پایین از عناصر HFS، U (حداکثر تا ppm 21) Th (حداکثر تا ppm 56) و عناصر کمیاب خاکی برخوردار هستند ولی مقدار این عناصر در آنها بالاتر از سنگ‌های تفریق نیافته‌تر توده است. بیشتر سنگ‌ها دارای بی‌هنجاری منفی Eu هستند (1≥Eu/Eu*) و نمونه‌های نفلین‌سینیتی تفریق‌یافته دارای بی‌هنجاری منفی شدید از یوروپیم بوده‌اند. فراوانی ایلمنینت و مگنتیت و نبود آمفیبول در سنگ‌های توده نشان‌دهندة احیایی بودن ماهیت توده و کمبود مواد فرار در توده است که همراه با متاآلومینوس بودن ترکیب توده و فراوانی آپاتیت سبب شده است که توده توانایی کانی‌سازی اورانیم را نداشته باشد. آزاد شدن محلول‌های گرمابی به مقدار محدود از برخی بخش‌های توده و شستشوی اورانیم از کانی‌های میزبان (آپاتیت و زیرکن) توسط این محلول‌ها سبب کانی‌زایی ضعیف از اورانیم و مس در مرحلة فرایندهای دگرسانی درون‌زاد شده است. رخداد فرایندهای اکسید شدن و فروشست برون‌زاد بر کانی‌سازی‌های ضعیف اولیه، افزایش عیار اورانیم و مس را با تشکیل کربنات‌های مس به دنبال داشته است که به دلیل ستبرای کم و سطحی بودن کانی‌زایی‌های یادشده، بی‌هنجاری‌های موجود از اورانیم در تودة رزگاه غیراستخراجی هستند؛ بنابراین این منطقه برای انجام برنامه اکتشاف نیمه‌تفصیلی و تفصیلی توسط سازمان انرژی اتمی برای اورانیم پیشنهاد نمی‌شود. 

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی رفتار عناصر کمیاب و نادر خاکی در پهنه‌های دگرسانی گرمابی کانسار مس پورفیری سونگون

کانسار مس پورفیری سونگون در 75 کیلومتری شمال‌غربی شهرستان اهر در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. کانه‌زایی پورفیری در ارتباط با توده نفوذی مونزونیتی-کوارتزمونزونیتی و دیوریتی-گرانودیوریتی میوسن رخ داده است. در این کانسار چهار رخساره دگرسانی شاخص پتاسیک، فیلیک، آرژیلیک و پروپلیتیک معرفی شده است که تقریباً به صورت متحدالمرکز توده کانسار را در بر می‌گیرد. در این پژوهش، به مطالعه رفتار عناصر نادر خا...

full text

بررسی کانی‌شناسی و رفتار عناصر نادر‌خاکی (REE) در زون‌های دگرسان گرمابی توده گرانیتوئیدی آستانه (جنوب‌باختری اراک، استان مرکزی)

The Astaneh granitoid massif is located about 40 km to Arak city, central Iran, is a part of Sanandaj-Sirjan structural Zone. These intrusive rocks which are mainly composed of grnodioritic rocks, widely affected under hydrothermal alteration. The alteration zones, on the basis of field studies and mineralogy as well as the study of the REE behavior, are investigated in this paper. Eight altera...

full text

پترولوژی و ژئوشیمی توده نفلین سینیتی کلیبر و توده گابرو-پیروکسنیتی منطقه هشتسر- آذربایجان شرقی

توده های نفلین سینیت کلیبر و گابرو- پیروکسنیت هشتسر به سن الیگو- میوسن با مساحت های تقریبی 127 و 50 کیلومترمربع، متعلق به پهنه ساختاری البرز- آذربایجان هستند. توده هشتسر یک کمپلکس حلقوی مرتبط با سیستم فرونشست آتشفشانی - نفوذی بوده و شامل سه فاز ماگمایی مختلف است. توده کلیبر از تحول و انجماد یک آشیانه ماگمایی از نظر شیمیایی منطقه بندی شده تشکیل و حاصل نفوذ دو فاز ماگمایی جداگانه است. در هر دو ...

15 صفحه اول

بررسی تغییرات جرم عناصر در فرایند دگرسانی گرمابی در توده گرانیتوییدی آستانه (جنوب باختر اراک)

توده گرانیتوییدی آستانه با ترکیب اصلی گرانودیوریتی و وسعتی در حدود 30 کیلومتر‌مربع بخش کوچکی از زون سنندج- سیرجان را در 40 کیلومتری اراک تشکیل داده است. این توده نفوذی به طور وسیعی متحمل دگرسانی گرمابی شده و دست‌کم شش زون دگرسانی سریسیتی، کلریتی، پروپیلیتی، آرژیلیتی، آلبیتی و تورمالینی در آن قابل شناسایی است. محاسبات شاخص شیمیایی دگرسانی (CIA) نشان می‌دهد که زون دگرسانی سریسیتی 47/63%، زون دگرس...

full text

بررسی رفتار عناصر کمیاب و نادر خاکی در پهنه های دگرسانی گرمابی کانسار مس پورفیری سونگون

کانسار مس پورفیری سونگون در 75 کیلومتری شمال غربی شهرستان اهر در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. کانه زایی پورفیری در ارتباط با توده نفوذی مونزونیتی-کوارتزمونزونیتی و دیوریتی-گرانودیوریتی میوسن رخ داده است. در این کانسار چهار رخساره دگرسانی شاخص پتاسیک، فیلیک، آرژیلیک و پروپلیتیک معرفی شده است که تقریباً به صورت متحدالمرکز توده کانسار را در بر می گیرد. در این پژوهش، به مطالعه رفتار عناصر نادر خا...

full text

ژئوشیمی و تحلیل فرکتال انکلاوها در توده گرانودیوریتی ده‌بالا برای بررسی فرایند هیبریداسیون ماگمایی

توده نفوذی ده‌بالا در محدوده 45 کیلومتری جنوب باختر شهرستان بویین‌زهرا در استان قزوین رخنمون دارد. این توده دارای انکلاوهای میکروگرانولار مافیک بسیار با اشکال گرد شده و بیضوی و با اندازه های 2 تا بیشینه 30 سانتی متر است. انکلاوها از مونزودیوریت، دیوریت و گابرودیوریت و سنگ های میزبان بیشتر از گرانودیوریت تشکیل شده اند. حضور بافت های عدم تعادل همچون درشت بلورهای پلاژیوکلاز با سطوح تحلیلی و بافت غ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 24  issue 94- سنگ و کانی

pages  113- 128

publication date 2015-03-01

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023